Tiếp theo Giữa vòng vây phần 1 và 2, đây là phần 3 của toàn bài thơ dài 27 trang được ông sáng tác vào năm 2002, trùng thời gian xảy ra cuộc khởi nghĩa Intifada lần thứ hai, khi rất nhiều nơi bị binh lính IDGAF vây hãm, trong đó Nhà Thờ Chúa Giáng Sinh ở Bethlehem bị vây trong 40 ngày. Khi mình bắt đầu dịch bài thơ này, những thước phim kinh hoàng đầu tiên về bệnh viện Al-Shifa vừa xuất hiện, và trong thời gian tiếp tục dịch bao tin tức dã man khác đã tuôn ra, trong đó có quang cảnh những ngôi mộ tập thể quá đau lòng ở bệnh viện Nasser. Toàn Gaza bây giờ là một vòng vây. Những vòng vây nối tiếp vòng vây, từ năm này qua năm khác...
---
Giữa vòng vây (III)
Mahmoud Darwish (1941 - 2008)
From English translation by Fady Joudah
-
(Gửi đến màn đêm: ) Dẫu ngươi có đòi hỏi công bằng
rằng “mọi thứ của anh phải dành cho tất cả”… cho người mơ lẫn bọn lính canh
gác mộng, thì ta vẫn thất lạc một tuần trăng, máu vẫn tuôn tràn
đẫm trong tấm áo, ôi hỡi đêm thâu…
*
Ta ủi an người cha khóc con rằng: “Gương mặt người tử đạo có Thánh thần chứng giám”
rồi sau đó không lâu, ta gửi ông lời mừng đứa con vừa chào đời.
*
(Gửi đến tử thần: ) Ta biết rõ chiếc xe tăng
mà ngươi cưỡi đến. Ta biết rõ ý đồ của ngươi… nên hãy rời đi
dẫu đã đánh rơi một chiếc nhẫn. Hãy tạ tội với toán lính và bọn sĩ quan,
hãy nói rằng: Cặp đôi vừa cưới ấy
đã thấy ta dõi nhìn, thế nên ta ngần ngại
rồi ta thả người vợ đẫm nước mắt ấy đi
về bên gia đình cô… chỉ một mình.
*
Thánh thần… ôi hỡi Thánh Thần! Vì sao người đã bỏ rơi con
khi con chỉ mới là đứa trẻ… vì sao người chưa trao cho con thử thách?
*
Người mẹ kể rằng:
Tôi nào có thấy con bước đi khi máu chảy
nào có thấy đóa hoa tím rơi thắm bàn chân con.
con trai tôi khi nãy còn đứng dựa tường
với cốc trà bông cúc trong tay
khói ấm dâng tràn,
miên man nghĩ đến ngày mai…
*
Người mẹ kể rằng: Mới đầu tôi đâu rõ
ngọn ngành câu chuyện. Họ nói rằng: Con trai chị
vừa kết hôn chỉ một lúc trước. Tôi sung sướng hòa cùng đàn người ca vang múa hát
cho đến khi đêm tàn. Rồi mọi người rời đi, chỉ còn
giỏ hoa tím kề bên rải rác, tôi mới hỏi rằng: Thế cô dâu và chú rể đâu?
Một ai đó trả lời: Nhìn kia, trên vòm trời, hai thiên thần
đang quấn quít bên nhau… Tôi lại nhảy múa cuồng điên
bên bao người ca vang, múa hát, cho đến khi tôi ngất đi
vì một cơn đột quỵ.
Khi nào tuần trăng mật của con mới qua đi
hỡi con yêu của mẹ?
*
Vòng vây sẽ còn kéo dài
cho đến khi quân chiếm đóng, lẫn người bị vây nhận thấy
nỗi buồn chán này
là một phần nhân tính.
*
Này lũ lính gác! Lẽ nào các người chưa chán?
đợi chờ những hạt muối của chúng ta lấp lánh trong giọt mồ hôi
và đóa hồng rực sáng trong vết thương hở toác
Các người chưa chán sao? Hỡi bọn lính gác?
*
Và đây nơi ta đứng vững, ta ngồi, bám trụ, hóa thành bất tử.
Bởi chúng ta có một mục tiêu:
được tồn tại.
Vì vậy mà ta sẽ khước từ tất cả:
Ta từ chối thiết kế của lá cờ
(Hỡi kẻ sống sót, ta sẽ hài lòng biết mấy
nếu biểu tượng các người chọn là một con lừa)
Ta từ chối biên soạn bản quốc ca
(Hỡi kẻ sống sót, ta sẽ hài lòng biết mấy
nếu các người hát về hôn lễ của chim câu)
Ta từ chối nghĩa vụ quân sự của phụ nữ
(Hỡi kẻ sống sót, ta sẽ hài lòng biết mấy
nếu quốc phòng được gửi gắm cho một người đàn bà)
Ta từ chối bàn về những phần trăm, cái gì của chung, của riêng
Ta khước từ tất cả. Chỉ một mục tiêu duy nhất:
là được sống, được tồn tại…
Rồi sau đó ta sẽ mở lòng cho những ngưỡng vọng khác.
*
Thẳm sâu, sâu thẳm
hiện tại tiếp tục ngân lên
khúc hát của chân tay,
bên kia chân trời mục tiêu ấy…
*
Trên đường đến tù giam, anh ta nói rằng:
Ngày xác thân này được giải phóng, tôi sẽ hiểu ra
tụng ca quê nhà chẳng khác gì
sự phỉ báng
chỉ là một công việc, như bao công việc khác.
*
Đất nước ở trước thềm bình minh,
hãy gọi đàn ngựa thức dậy
rồi nhẹ nhàng cất cánh,
nhẹ nhàng
vượt thoát khỏi giấc mơ
rồi hãy ngồi xuống khi vòm trời tô vẽ
dáng hình anh trên phiến đá thở dài.
*
Làm cách nào ta gánh vác tự do, làm cách nào nàng gánh vác ta?
Ta sẽ đi về đâu sau ngày hôn lễ, ta phải nói gì
với nàng vào lúc hừng đông: Liệu em đã say giấc nồng
bên ta? Giấc mơ về dải đất của bầu trời
có khiến em u sầu về sự tồn tại? Em có thức dậy an lành từ cõi mộng?
Em có muốn dùng chút trà, hay cà phê với sữa?
Em muốn nước trái cây hay nụ hôn của ta?
(Làm cách nào ta có thể giải phóng tự do của chính mình?) Hỡi những người xa lạ!
Ta nào phải tha nhân. Gường của ta cũng là của người.
Dẫu có hoang đàng, phóng túng, vô cùng, hãy rải rắc nhục thể này
như tđóa hoa trong hơi thở ngợp. Tự do ơi! Hãy để ta
làm quen với người. Đưa ta băng qua lằn ranh nghĩa lý
để từ hai, hóa một!
Làm cách nào ta gánh vác nàng, làm cách nào nàng gánh vác ta, làm cách nào
ta trở thành chủ nhân
và nàng hóa thân nô lệ. Làm cách nào để giải phóng tự do
trừ khi đôi ta rẽ hướng?
*
Chỉ cần một chút màu xanh mênh mông và vĩnh hằng
là quá đủ
để vơi đi gánh nặng thời cuộc
để rửa sạch vũng lầy ở nơi đây.
*
Vòng vây sẽ còn tiếp diễn
Cho đến khi ta cắt tỉa hàng cây
bằng đôi tay của bậc thánh nhân và những người y sĩ.
*
Thứ vòng vây ẩn dụ này sẽ còn tiếp diễn
tới khi ta vùng thoát khỏi đức khổ hạnh trầm ngâm:
đóa diên vĩ nhỏ lệ cho ngày ta đến
đóa diên vĩ khóc thương vào lúc ta đi
khi nơi chốn giương mắt nhìn thời cuộc vô ích.
*
Linh hồn ấy phải vỡ tan
rồi trên đôi chân trần nàng nhẹ nhàng tiến bước
đến bên ta, tay trong tay, như hai người bạn cũ
Chia cho nhau chiếc bánh mì xưa
và nửa ly rượu hồng từ thời cổ đại
cùng nhau dấn bước trên con đường dài
cho đến một ngày cuộc đời rẽ hướng:
Ta băng qua biên cương của tạo hóa. Còn linh hồn ta
nàng ngồi xuống trên một phiến đá cao
co rúm, cúi mình.
*
(Gửi đến thi nhân: ) Càng tách rời khỏi sự vắng mặt
ngươi càng dấn sâu hơn vào nỗi cô độc của thánh thần.
Nên hãy hóa thân thành “chủ thể” thất lạc
thành “khách thể” của chính ngươi.
hãy tồn tại trong sự vắng mặt.
*
(Gửi đến thi ca: ) Hãy vây hãm vòng phong tỏa này.
*
(Gửi áng văn xuôi: ) Hãy kéo ra bằng chứng
từ bách khoa toàn thư của bao học giả rồi ném vào hiện thực
một hiện thực đã bị bằng chứng xóa xổ.
rồi giải thích mớ tro tàn này.
*
(Gửi đến thi ca và áng văn xuôi: ) Hãy bay lên trời xanh
như cánh én mang đến mùa xuân bao phúc lành!
*
Ta viết những hai mươi dòng về tình yêu
chỉ để tưởng tượng rằng
vòng vây này
đã thoái lui được hai mươi mét!...
*
Hắn chừa chỗ cho lời mỉa mai:
chuông điện thoại không đổ
chuông cửa cũng chẳng reo
thế làm sao ngươi chắc chắn
rằng ta đã vắng mặt?
*
Hắn chừa chỗ cho vài khúc hát:
Ta chẳng thể đợi nàng giữa phút giờ ngóng trông
Bởi ta không thể đọc Dotoevsky
không thể nghe Om Kalhoum lẫn Maria Callas
hoặc bất kì ai khác. Khi ta đợi nàng, đôi tay bám rịt chiếc đồng hồ
đang dịch dần sang bên trái,
nơi thời gian chẳng tồn tại. Ta vừa đợi nàng
mà cũng chẳng đợi nàng,
điều ta đợi chờ là sự vĩnh hằng.
*
Anh ta cất lời: Nàng thích hoa gì?
Nàng đáp rằng: Những đóa cẩm chướng… tuyền một màu đen.
Anh nói tiếp: Nàng sẽ đưa ta đi về đâu
cùng những đóa cẩm chướng đen tuyền ấy?
Nàng thầm thì: Đến nơi ánh sáng hội tụ trong cõi lòng
rồi đi xa hơn… xa hơn… xa hơn nữa.
*
(Gửi đến Tình yêu: ) Hỡi tình yêu! Cánh chim của bao điều tiềm ẩn!
hãy giải phóng chúng ta khỏi sắc xanh vĩnh hằng, khỏi sự vắng mặt rùng mình trong cơn sốt.
Hãy bước vào căn bếp để cùng ta chuẩn bị bữa tối.
Ta sẽ nấu ăn còn nàng rót rượu,
hãy chọn khúc hát ca tụng
vị thế trung dung, cùng xúc cảm hỗn mang: nếu ai đó nói rằng
nàng là hậu duệ của loài jinn… hãy tin vào điều đó!
Và nếu họ nói rằng nàng chẳng khác chi cúm mùa… cũng hãy tin vào điều đó!
Hãy soi rọi bản thân rồi xé bỏ tấm mạng phủ lấy gương mặt. Giờ nàng ở đây
bên ta, thật hiền hòa tách từng búp tỏi, và sau bữa tối
nàng sẽ chọn cho ta một thước phim lãng mạn,
nơi đôi ta là chứng nhân cho hai người hùng ở nơi xa
nay đã hóa thành hai khán giả.
*
Buổi sáng đầu tiên sau chuỗi ngày vây hãm
Người con gái tiến đến bên người nàng yêu
nàng vận tấm áo mỹ miều và chiếc quần màu tro xám,
linh hồn nàng trong suốt như những quả mơ
vào tháng Ba: Ngày hôm nay chỉ dành cho riêng ta,
tất cả, hỡi người yêu dấu, nên xin người
đừng đến trễ, kẻo lũ diều quạ sẽ đậu kín bờ vai…
Rồi nàng cắn một mẩu táo khi đợi chờ niềm hy vọng
Trông ngóng người nàng yêu
mà giờ có lẽ
Người sẽ chẳng bao giờ đến.
---
(Còn tiếp)
(Hoài Phương dịch)
Ảnh: Di ngôn của các bác sĩ và thường dân khi bị vây hãm ở bệnh viện Al-Shifa, ảnh được dịch bởi Free Watermelon NOW