La Venerina

"La Venerina" - little Venus, life-size anatomical wax statue by ceroplastician master Clemente Susini.

Tượng sáp đúc theo nguyên bản giải phẫu thi thể một thiếu nữ chết trẻ ở thế kỷ 18. Cô qua đời bởi một căn bệnh bí ẩn, và các bác sĩ đương thời quyết định mổ xẻ cơ thể cô để tìm hiểu nguyên nhân. Họ phát hiện ra trái tim cô bẩm sinh đã dị tật và nó ngừng đập khi cô chỉ mới 15 tuổi, họ cũng tìm thấy một bào thai nhỏ cuộn tròn trong tử cung mẹ. Ở Palazzo Poggi, bức tượng được xưng tụng là thần Vệ Nữ bé nhỏ, được giữ trong một chiếc quan tài bằng kính, nằm ở cuối bảo tàng trong một căn phòng chật chội phủ đầy tranh tường fresco.

Bức tượng được đúc bởi nghệ nhân Clemente Susini và được hướng dẫn bởi Felice Fontana, một nhà vật lý học và cũng là nhà nghiên cứu nhãn khoa đến từ Florence. La Venerina là một trong rất nhiều tiêu bản phẫu thuật được đúc bằng sáp trong workshop của Clemente trong thế kỷ 18 và nàng được xem là tác phẩm tiêu biểu khi bảo tàng Khoa học tự nhiên đầu tiên ra mắt công chúng ở Florence. Fontana nói rằng "việc tạo ra những bức tượng sáp này không chỉ đầy tính nghệ thuật mà còn mang một ý nghĩa giáo dục rất lớn, các y bác sĩ, học sinh, nhà khoa học và hoạ sĩ giờ đây có thể nghiên cứu cơ thể con người, cách bộ máy sinh học này vận hành trong một điều kiện bất biến đẹp đẽ, không cần mổ xẻ, không bốc mùi hôi thối."

Bộ sưu tập này được tài trợ bởi Công tước Leopold đệ nhị của Tuscany. Trong quá khứ các nghệ sĩ cũng đóng vai trò quan trọng không kém nhà khoa học, bởi nhờ đôi tay tài hoa của họ ghi chép lại chính xác các chi tiết giải phẫu, các y bác sĩ mới có được tư liệu quý giá để nghiên cứu cơ thể con người. Leonardo da Vinci thì khỏi nói, nhưng bạn đồng môn của ông là Michelangelo, tương truyền đã nhận một commission cho nhà thờ Basilica di Santo Spirito và thay vì nhận tiền công thì ông...nhận xác, để tùy nghi mổ xẻ nghiên cứu giải phẫu.

Sự tái sinh qua tranh của Guido Ricciardelli

La Metamorphosis, Guido Ricciardelli, 120x90cm, oil on linen, 2019

Guido Ricciardelli.

Một hoạ sĩ trẻ tài năng sinh ra và lớn lên tại Caracas, Venezuela, hiện đang sống và làm việc tại Milan. Anh từng theo học tại học viện mỹ thuật Milan, và đã drop out sau khi nhận ra môi trường học thuật không có tự do sáng tạo và những kiến thức anh theo đuổi. Anh cũng như bác Agostino, rong ruổi đi tìm cảm hứng ở những bảo tàng mỹ thuật, học hỏi các bậc thầy phục hưng qua tranh vẽ, ghi chú và phân tích kỹ thuật của họ. Giảng đường của anh là nơi giáo đường, dưới mái vòm nhà thờ rực rỡ tranh fresco và những bức tượng cẩm thạch đầy sức sống, ở nơi đó ánh sáng soi vào qua giếng trời và cửa sổ hoa hồng, tạo thành những hiệu ứng ánh sáng đầy tính thiêng liêng mà không một set up nhân tạo nào có thể tái hiện.

Guido là một người sùng đạo, dù anh né tránh tiếp cận chủ đề này một cách thô bạo nhưng anh luôn chia sẻ rằng hội hoạ, và con đường thi hành hội hoạ là một trải nghiệm thần thánh (a religious practice) và là một sự phản chiếu đến lòng kính Chúa của mình.

Bức tranh này có một câu chuyện đằng sau nó, Guido đã thay đổi cấu trúc, đặc biệt là gương mặt của nhân vật chính trong bức tranh. Những hoá thân của một vị thần. Phải xem video quay lại quá trình lột xác, thay da đổi thịt mới thấy được sự kịch tính và rằng gương mặt cuối cùng này, với đôi cánh ve đang vươn ra từ gương mặt hướng đến nguồn sáng và cái xác nằm bất động dưới những lần vải, là nó phải như thế.

Guido là người bạn hội hoạ đầu tiên mình quen ở đất Ý xa lạ. Mỗi lần đến triển lãm của anh mình luôn mang theo một chai prosecco chúc mừng, đây chỉ là gesture never come empty handed mà mình học được từ ông chồng Ý, nhưng Guido luôn thể hiện sự biết ơn một cách nồng nhiệt và chân thành, mình quý anh hơn ở điểm đó.

Trong một art fair ở Bologna năm rồi ở Dumbo, mình nhớ, tranh của Guido 'bị' treo ở một cây cột chơi vơi gần cầu thang, với cây đinh đóng vội, thậm chí còn không có bảng tên, và anh đã...đau lòng vì điều này đến bây giờ. Sự nghiệp mỹ thuật chưa bắt đầu nhưng anh đã muốn chấm dứt vì thấy tranh mình bị bạc đãi, lăn lóc như một hòn sỏi, người ta lướt qua tranh anh như xem một mớ đồng nát vì...nếu anh đã có tiếng hơn thì tranh anh hẳn phải có một vị trí trang trọng hơn chứ? Chia sẻ thêm, bạn biết cái gì là spotlight của art fair này không? Là một máy tính, tích hợp với máy khoan, được lập trình để khắc một bức phù điêu từ khối đá cẩm thạch. Irony much?

Tranh này Guido giấu, không mang đi triển lãm và có lẽ là không bán. Anh đang từng bước một rời xa thế giới nghệ thuật và đang chuẩn bị mở lớp dạy vẽ. Khi không phải lo về bánh mì thì không gì có thể can thiệp vào dòng chảy của anh. Anh trân trọng những bức tranh mình vẽ ra, và anh sẽ là người xây nên nơi ở xứng đáng dành cho chúng.

"They deserve a proper place and I must build it for them," he said.

Thế giới huyền hoặc trong tranh Agostino Arrivabene

“Autoritratto con lucciole”, Agostino Arrivabene, oil on canvas, 2008

Agostino Arrivabene (1967 - )

Ông là một họa sĩ dè dặt và kín tiếng, họa hoằn nửa năm mới thấy ông chia sẻ cái gì đó trên instagram mà hầu hết cũng chỉ là clip quay ông đang nghiền bột, pha màu, tỉa tót mấy cái bào tử nấm với địa y đâm ra từ cơ thể con người. Ông sống tại trang trại của gia đình, một cơ ngơi nhỏ bé được giữ gìn từ thế kỷ 17 ở một làng nhỏ phía đông Milano. Ông miêu tả nơi này như vỏ ốc anh vũ, nơi giữ cho ông được an toàn và tránh xa khỏi tiếng ồn của thế giới hiện đại, để ông được thỏa sức mộng mơ trong thế giới siêu thực của riêng mình. Trong chiếc vỏ ốc này là một thế giới của những mẫu vật trong dung dịch phooc mon, đầu lâu của linh dương và tiêu bản kì nhông trên bức tường màu san hô và những tấm màn nhung đỏ thẫm. Ông sống tại đây, ẩn dật như một vong hồn, với chú chó yêu và bà giúp việc người Ukrainian chăm sóc ông khi ông phải đi khỏi cái dystopian fantasy của mình mà quay lại hiện thực.

“Resurrectio Christi I”, Agostino Arrivabene, oil on canvas, 2008

Giới mộ điệu gọi ông là visionary painter, người vẽ những giấc mơ và biến chúng thành một hiện thực huyền ảo mà ta dễ nhìn thấy trong chính trái tim mình. Một góc tối âm u nơi linh hồn bay ra từ tử thi và những loài cây đâm ra từ máu thịt, những cái đầu lâu (memento mori) và tinh trùng (biểu hiện của mầm sống) bay quanh một cơ thể đang hoại tử, tan vào mặt đất, hóa thành rừng cây. Ông là một người phản-hiện đại (anti modernism) nên ông khước từ vẽ tranh theo thị hiếu đại chúng mà chỉ tập trung vào những chủ đề cổ điển. Trong tranh của ông đầy những thánh tích cổ xưa, những tư thế mô phỏng Chúa trên thập tự giá, hay là xác Chúa trên giường, dê trắng... bên cạnh những biểu tượng thất lạc khác trong nền văn hóa Roman. Nhờ vào tính siêu thực độc lập khỏi ảnh hưởng đương đại, ông thường được nhắc đến cùng những visionary painters khác trong quá khứ như Goya, William Blake, Gustave Moreau, Odd Nerdrum, Leonardo Da Vinci... - một giáo phái của những họa sĩ siêu thực dị biệt.

Lo spavento di Proserpina, Agostino Arrivabene, oil on canvas, 2010

Sự phản-hiện đại đó còn thể hiện trong kỹ thuật của Agostino. Dù tốt nghiệp từ đại học mỹ thuật Milan, ông chia sẻ rằng ở đó ông chả học được gì (next to nothing) và sự nghiệp lẫn thiên hướng nghệ thuật của ông định hình nhờ những nghiên cứu độc lập tại các bảo tàng nghệ thuật cổ điển khắp Châu Âu. Ông nghiên cứu và tái tạo kỹ thuật pha màu, công thức trộn dầu của nhiều danh họa xưa trong đó hiển nhiên là Leonardo, Van Eyck, Dürer... nhưng còn có hai vị đặc biệt ít nghe tên hơn là Cennino Cennini và Pietro Annigoni. Ông hầu như không sử dụng màu từ tuýp, mà tự nghiền và trộn màu trên tấm kính với cái chày thủy tinh. Ông nghiên cứu những đặc tính hóa học của các loại pigments mà trong đó có thể kể như lapis lazuli (đá thanh kim), cinnabar (chu sa), madder (thiên thảo), dragon's blood (huyết rồng), orpiment (hùng hoàng), từ đây ông nghiền chúng thành bột và hòa lẫn với dung môi và dầu để vẽ trên những tấm toan ông cẩn thận thu nhập, giặt, ủi rồi căng trên khung. Hơn cả 1 họa sĩ, ông thực sự là một nghệ nhân và quá trình vẽ một bức tranh với ông như một sự hành lễ. Quy trình vẽ của ông cũng từ tốn và cẩn thận để không làm hỏng tính trang nghiêm đó. Ông thường phác thảo kĩ với than chì hoặc sanguine, và lớp lót với lòng đỏ trứng egg tempera mà ông chia sẻ đấy là một kỹ thuật xém thất truyền- mischtechnik (mixed technique) mà các danh họa như Grünewald và Albrech Dürer từng sử dụng. Ông rất tự hào về việc gìn giữ kỹ thuật của người xưa, ông gọi tên một cách trịnh trọng và không quên thêm vào cum từ "cao quý" (noble) mỗi khi nhắc đến chúng.

Stigmata-(Kavod), Agostino Arrivabene, oil on canvas, 2012

Họa sĩ "ruột" của giáo sư / chính trị gia / nhà phê bình nghệ thuật nổi tiếng nhất Ý Vittorio Sgarbi - một nhân vật gây nhiều tranh cãi vì hay lên TV cãi lộn, nhưng ai lọt vào đôi mắt đen của ông, lại còn có tranh ở bảo tàng Museo della Follia thì coi như đã có chỗ đứng trong nền hội họa Ý đương đại. Điều này với Agostino có lẽ là một sự hợp tác trên danh nghĩa tình bạn và cộng sinh hơn là một nước đi vì danh vọng, bởi cá nhân ông từng tuyên bố trong một bài phỏng vấn rằng ông chẳng có việc gì muốn dây dưa trong giới văn nghệ sĩ. Những nhà sưu tầm, những phòng buôn tranh, những tay phê bình nghệ thuật như những vệ tinh xoay quanh dòng chảy của nghệ thuật mà theo thiển ý của ông thì nó phải được chảy như một dòng suối trong núi sâu, không gì được phép can thiệp vào.

“Nuotatore d’abissi”, Agostino Arrivabene, oil on linen, 2012

Ông dành cả buổi sáng để thức dậy và thường vẽ vào giấc đêm, khi ông cảm nhận được màu xanh sâu thẳm nhất của lapis lazuli và vực sâu lạnh giá của bóng tối, âm thanh rì rầm của dòng sông, của mạch nước ngầm. Ông như Persephone lạc lối trong vương quốc của Hades, như Orpheus băng xuyên địa ngục.

Và từ đó thế giới kì dị của những giấc mơ bắt đầu.