"Giữa vòng vây"
Mahmoud Darwish
Bản dịch Anh ngữ Marjolijn de Jager
----
Bên phía dốc của ngọn đồi, đối điện là đêm buông và họng súng của thời gian
Kề bên khu vườn hắt bóng dài đổ nát
Chúng ta làm công việc của tù nhân,
và những kẻ không nghề ngỗng:
vun đắp nên niềm hy vọng.
Một đất nước đang chờ đón bình minh. Ta ngày càng dại khờ
sau dằng dặc ngóng trông giờ phút của chiến thắng:
Ta không biết đến màn đêm vì đạn pháo sáng lòa
kẻ thù đã cẩn thận thắp lên cho chúng cho ta
giữa đêm đen hầm tối.
*
Nơi đây không tồn tại cái “tôi”
Adam nhớ ra: thịt đất trong anh từng là cát bụi.
*
Anh mở lời bên lưng chừng cái chết:
Chẳng còn gì để mất, không cả một dấu vết:
Tự do ở rất gần. Tương lai đã ở trong tay.
Và sớm thôi tôi sẽ đi xuyên qua đời mình,
Tái sinh không điều gì ràng buộc, mồ côi,
Màu trời sẽ là cái tên của cuộc đời mới…
*
Này người đang đứng ngoài cửa, hãy vào đây,
Ngồi xuống cùng tôi uống ly cà phê Ả rập này
Rồi khi bình minh tới,
Chúng ta chắc chắn sẽ trở thành
những người đàn ông như anh vậy!
*
Khi những phi cơ biến mất, chim bồ câu trắng
Cất cánh bay, rửa sạch gò má chốn thiên đường
Với đôi cánh tự do huy hoàng, chúng đoạt lấy
thinh không và đùa chơi. Bay cao hơn, cao hơn nữa, hỡi bồ câu trắng
đến một nơi thật xa. Ôi giá như, bầu trời
là thật. (Một người bay giữa hai quả bom mở lời)
*
Hàng cây bách sau lưng người lính, tháp giáo đường canh giữ
cho bầu trời đừng đổ sụp. Đằng sau hàng rào kẽm gai
Người lính đứng đái – bên cỗ xe tăng thận trọng canh gác -
ngày thu đi qua và sắc vàng đổ xuống
con đường thênh thang như thánh đường ngày Chủ nhật.
*
(Gửi kẻ giết người) Nếu ngươi từng ngẫm về gương mặt người đã chết
nghĩ thật cẩn thận, ngươi sẽ nhớ đến mẹ của ngươi
trong lò hơi ngạt, và ngươi sẽ được giải phóng khỏi lí lẽ của súng đạn
Ngươi sẽ sực tỉnh nhận ra: đây không phải là con đường
để tìm lại căn tính.
*
Cô độc. Chúng ta cô độc đến thẳm sâu trầm tích
Chỉ đôi khi được viếng thăm bởi cầu vồng.
*
Ta còn những người anh em bên kia dải đất rộng
Những người anh em hiền hòa. Họ yêu thương ta. Họ dõi theo trong nước mắt
Và rồi thật lặng lẽ, họ kháo nhau rằng:
“Ôi… nếu chúng đã bị phong tỏa rồi…” câu nói đứt đoạn :
“Xin đừng bỏ đi, đừng bỏ mặc chúng tôi.”
*
Mất mát của chúng ta: mỗi ngày hai đến tám người tử đạo
Mười người trọng thương.
Hai mươi tòa nhà.
Năm mươi cội ô-liu...
được thêm vào sai lầm hệ thống, và chúng sẽ đi vào
Những bài thơ, vở kịch, những tấm toan dang dở.
*
Một người phụ nữ nói với đám mây: hãy che chở người tôi yêu
vì máu của anh đã thấm nặng tấm áo này.
*
Con yêu, nếu như con là mưa
hãy thành cây, phì nhiêu xanh tốt
Con yêu, nếu con không là cây
hãy thành hòn đá, thấm đẫm hơi sương
Con yêu, nếu con không là đá
Hãy hóa thành ánh trăng, quay về trong giấc mơ những người con yêu
(Một người đàn bà thầm thì trong lễ tang
bên người con trai đã chết)
*
Này bọn lính gác! Các người chưa chán ngán sao?
đợi chờ những hạt muối của chúng ta lấp lánh trong giọt mồ hôi
và đóa hồng rực sáng trong vết thương hở toác
Các người chưa chán ngán sao? Hỡi lính gác?
*
Chỉ cần một chút mênh mông màu xanh và vĩnh cửu
là quá đủ
để vơi đi gánh nặng thời cuộc
và rửa sạch vũng lầy ở nơi đây.
*
Xuống ngựa hay không là quyết định của linh hồn
Và trên đôi chân trần hắn nhẹ nhàng tiến bước
đến bên tôi, tay trong tay, như hai người bạn cũ
Chia cho nhau chiếc bánh mì xưa
Và nửa ly rượu hồng từ thời cổ đại
Cùng nhau dấn bước trên con đường dài
Cho đến một ngày cuộc đời rẽ hướng
Sẽ đến phiên tôi đi qua bên kia bờ tạo hóa
rồi ngồi xuống trên một tảng đá cao.
*
Giữa chốn hoang tàn đổ bóng xanh rêu phủ
Bọn sói lang say ngủ trên da lũ dê con
Cũng như tôi và những thiên thần, nó mơ rằng
cuộc đời chẳng ở nơi nào xa xôi mà ở đây, ngay lúc này.
*
Trong vòng vây, thời gian hóa thành không gian
bị biến dạng bởi chính sự vô cùng của nó
Trong vòng vây, không gian trở thành thời gian
nơi cả hôm qua lẫn ngày mai đều thất lạc.
*
Người tử đạo rảo quanh khi tôi còn sống chờ ngày mới
Hỏi rằng: Anh đã ở đâu? Hãy lấy lại từng lời
anh đã gửi cho ta, nhét chúng vào trong từ điển
để ủi an những người ngủ say khỏi âm vang rì rầm.
Người tử đạo khai sáng rằng: bên kia của mênh mông
ta chẳng kiếm tìm
những thiếu nữ đồng trinh bất tử, bởi ta yêu cuộc sống
dưới trần gian, giữa những hàng thông và cây vả
Dẫu giờ đây tất cả ngoài tầm tay, ta vẫn ngưỡng vọng
với tài sản cuối cùng: dòng máu chảy trong khung trời xanh thẳm.
Người tử đạo cảnh báo: Đừng nhẹ dạ khi chúng cất tiếng tru
Hãy tin cha ta và hàng lệ người tuôn rơi khi nhìn vào di ảnh
Chúng ta đã đổi vai, sao con đi trước ta hỡi con trai
Đáng ra là ta, ta phải là người chết trước!
Người tử đạo bước quanh: vài món nội thất và nơi chốn, là tất cả những gì ta có quyền hành thay đổi
ta đặt một chú linh dương lên giường,
và vầng trăng khuyết vương trên đầu ngón tay
để làm nguôi ngoai nỗi đau này.
*
Vòng vây tồn tại bởi chúng muốn thuyết phục ta chọn một chế độ nô lệ vô hại, với tự do toàn vẹn nhất.
*
Kháng cự như một cách trấn an thể trạng trái tim anh
của hai quả tinh hoàn và căn bệnh dai dẳng:
căn bệnh của niềm hy vọng
*
Trong tàn dư của hừng đông, tôi bước đến phía bên ngoài
Và giữa những gì đêm để lại, là tiếng chân vang vọng trong cõi lòng.
*
Gửi lời chào đến người bạn đường chia sẻ cùng tôi
cơn say của đêm nay, ánh sáng từ cánh bướm,
giữa bóng tối đen ngòm sâu trong hầm tối.
Gửi lời chào đến những bằng hữu đã nâng cốc
trong đêm đen đặc đánh vào giữa khoảng không
Và cả những bóng ma.
*
Bằng hữu luôn sửa soạn cho tôi bữa tiệc cuối
một nấm mồ êm ái dưới cây sồi
một bia mộ phủ bóng thời gian trôi
và tôi đợi họ nơi nghĩa trang ngày tang lễ
những ai đã chết rồi, ai?
*
Việc viết như một con chó bập vào khoảng không
Viết về những vết thương mà chẳng rơi giọt máu hồng.
*
Một tách cà phê nóng. Những con chim nhỏ, hàng cây xanh
Trong sắc thiên thanh, mặt trời nhảy nhót trên tường thành
như những chú linh dương
Giữa đám mây bay là hơi sương muôn vạn dáng hình
những gì còn lại cho ta dưới vòm trời. Và điều gì trong ký ức lơ lửng
đã vén màn hừng đông, đầy quyền uy và tráng lệ,
hé lộ rằng chúng ta là người khách
giữa mênh mông vĩnh hằng.
----
Bản dịch Việt ngữ: Hoài Phương
Mahmoud Darwish thường xuyên làm thơ trong vòng chiếm đóng, và chủ đề này quay lại thường xuyên dưới cùng một cái tên, cùng một nỗi buồn, cùng một sự căm giận thê lương, qua những lời tự sự, những câu chuyện khác. Ông làm thơ khi quay về làng đã hóa thành đất hoang dưới sự dày xéo của xe tăng và xe ủi. Ông làm thơ khi trở thành người không còn căn cước, không cả quê hương. Ông làm thơ khi bị giam lỏng và khi ở trong tù, khi sinh sống ở Beirut và lính IDF đánh bom và vây hãm năm 1982. Tâm sự của ông cũng là tâm sự của hàng triệu người khác, và cũng là câu chuyện của Palestine: lưu vong, luôn trong vòng phong tỏa.
Đây là một bài thơ dài và gần như mỗi đoạn không liên quan gì đến đoạn trước đó, có thể hiểu là những ghi chép rời rạc trong những cuộc chạy loạn khi ông ở giữa vòng vây.