Cây Ô-liu thứ hai
Mahmoud Darwish (1941 - 2008)
From English translation by Marilyn Hacker
——
Cây ô liu không cười, chẳng khóc. Cây ô liu là người đàn bà e ấp
của sườn đồi. Đôi chân nàng được bóng râm che chở,
Không một chiếc lá rơi, dẫu trước mặt là bão táp cuồng phong.
Nàng đứng như ngồi, và ngồi như đang đứng.
Nàng thân ái như người chị của vĩnh hằng, như cô hàng xóm ngọt ngào của thời gian -
người đã giúp nàng tích trữ những giọt dầu bóng loáng,
giúp nàng quên đi tên của bè lũ xâm lăng, trừ những người La Mã
đã chung sống bên nàng, chỉ vay mượn cành nhánh nàng
để kết thành vòng hoa. Họ không bạc đãi nàng như người tù thất trận
mà như một người bà đáng kính, bởi phẩm cách của nàng
khiến gươm đao lập tức vỡ tan. Và khi đứng trước nàng, trước sắc xanh bạc trầm mặc,
màu sắc bối rối không thốt nổi thành lời, không dám trộm nhìn
những điều tàng ẩn trong dung nhan đó. Cây ô liu không xanh cũng chẳng bạc,
nếu hòa bình cần có một sắc màu, ấy chính là màu ô-liu.
Không ai khen ngợi cây ô-liu rằng, Nàng mới đẹp làm sao!
Mà phải thốt lên: Thật rực rỡ, thật cao thượng! Bởi nàng
dạy những chiến binh buông rơi súng trường,
để được nàng chỉ bảo trọng dịu dàng và yêu thương: Hãy về nhà
rồi dùng dầu của ta để thắp lên ánh sáng! Nhưng,
những người lính này, những kẻ của thời nay
chúng vây hãm nàng bằng xe ủi, bứt rời gốc rễ nàng khỏi huyết quản
của đất mẹ. Chúng đánh đập người bà đáng kính của chúng ta, người khai hoang lập địa,
cành nhánh nàng rơi đầy mặt đất, gốc rễ nàng chổng lên trời.
Nàng không kêu than, không gạt nước mắt. Nhưng một người cháu của nàng
khi chứng kiến buổi hành quyết đã nhặt viên đá
rồi ném vào tên lính, để rồi cả hai đều trở thành người tử đạo.
Khi toán lính hân hoan rời đi,
chúng tôi đặt cậu vào hố sâu – trong cái nôi của người bà yêu dấu.
Chúng tôi biết rằng sớm thôi, cậu sẽ trở thành một cây ô liu -
đầy gai, xanh mướt!
—
Ảnh: Một bức ảnh vô cùng iconic về hành trình cướp đất của binh lính Israel được chụp bởi phóng viên, nhiếp ảnh gia Nasser Ishtayeh - người đã bị lính Israel bắn hơn 11 lần trong khi tác nghiệp, trong đó có một lần bị nặng và ông đã rơi vào tình trạng hôn mê. Trong bức ảnh, một người đàn bà Palestine đang ôm lấy cây ô-liu của gia đình trong khi lính Israel đang san bằng điền trang của bà.
Cây Ô-liu là một trong những biểu tượng của Palestine. Loài cây này vốn có xuất xứ từ vùng Tiểu Á: Iran, Syria và Palestine, và khoảng 6000 năm trước dần dần lan ra, trải rộng khắp bình nguyên Địa Trung Hải. Cây Ô-liu có tuổi thọ rất cao, trung bình 500 năm và có thể thọ đến 1500 năm tuổi. Palestine từng là một vùng đất màu mỡ nông nghiệp với những rặng ô-liu mênh mông trải dài, và cũng giống với nông dân Ý bây giờ, người dân Palestine có một sự gắn bó sâu sắc với những vườn ô-liu đã gắn bó bên gia đình họ qua nhiều thế kỷ. Trong hành trình "dựng quốc", binh lính Israel đã đốt và đào bật gốc vô số những cây ô-liu hàng trăm, nghìn năm tuổi, để người nông dân không còn kế sinh nhai phải bỏ xứ mà đi. Hình ảnh cây olive vì vậy, thường xuất hiện trong băng rôn, biểu ngữ, thi ca của người Palestine như một biểu tượng phản kháng.
(Hoài Phương dịch)